جوان آنلاین: درحالی که دونالد ترامپ با لحنی تند و کمسابقه اروپاییها را خطاب قرار داده که هرچه سریعتر با طرح صلح موردنظر او درباره جنگ اوکراین همراه شوند، متحدان اروپایی که خود را در تنگنای امنیتی واشینگتن میبینند، بهدنبال راههایی برای گریز از این وضعیت میگردند. در میانه این تنشها، صدراعظم آلمان که آشکارا با طرح ترامپ مخالفت و کییف را نیز به عدم پذیرش آن ترغیب میکند، در سخنانی معنادار بر لزوم استقلال اروپا از امریکا در حوزه امنیت تأکید کرد. این مواضع نشان میدهد جنگ اوکراین که قرار بود رقیب سنتی غرب یعنی روسیه را تضعیف کند، نتیجهای معکوس داشته و به تعمیق شکاف درون ناتو انجامیده است. این شکافها اکنون به اندازهای گسترده شده که حتی در واشینگتن نیز برخی قانونگذاران طرح خروج از ائتلاف یوروآتلانتیکی را روی میز گذاشتهاند.
به گزارش «جوان»، رهبران اروپا و امریکا که در ابتدای جنگ اوکراین با تمام توان در کنار کییف ایستاده و تأکید میکردند تا هر زمان که درگیری با روسیه ادامه یابد از متحد خود دفاع خواهند کرد، امروز با اختلافات فزایندهای بر سر یافتن راهی برای خروج از این بحران خودساخته مواجهند. این اختلافات پس از مواضع اخیر دونالد ترامپ ـ رئیسجمهور امریکا ـ که با لحنی تند به رهبران اروپایی تاخت و عملاً به آنان اولتیماتوم داد هرچه سریعتر با طرح صلح مورد نظرش موافقت کنند، وارد مرحله تازهای شده است. اکنون با تقویت این احتمال که امریکا از پرونده اوکراین کنار بکشد، رهبران اروپایی بهدنبال یافتن راهکارهایی هستند تا بتوانند برای آینده امنیت خود چارهای جدی بیندیشند.
فردریش مرتس، صدراعظم آلمان در تازهترین سخنان خود در واکنش به سند راهبردی جدید امریکا، حملات تند دولت ترامپ علیه دموکراسیهای اروپایی را رد کرد و در سفری در غرب آلمان گفت: «بخشی از این سند قابل درک است، بخشی از آن قابل فهم است و بخشی از آن از دیدگاه اروپایی برای ما غیرقابل قبول است. من هیچ نیازی نمیبینم که امریکاییها اکنون بخواهند دموکراسی را در اروپا نجات دهند. اگر نجات آن ضروری بود ما خودمان این کار را انجام میدادیم.»
به گزارش رویترز، سران اروپایی از جمله مرتس اذعان کردهاند که اروپاییها باید ارتشهای خود را بازسازی کنند که پس از چندین دهه بیاعتنایی به آن و نادیده گرفتنها به شدت ضعیف شده و برای همین، اروپاییها برای دفاع از خود بهشدت به ارتش امریکا متکی شدهاند. اما آنها باید با دقت بین واکنش به زبان فوقالعاده تند دولت ترامپ و اجتناب از آزرده کردن قویترین متحد خود، مرز مشخصی را رعایت کنند.
صدراعظم آلمان در این باره گفت: «مسئله اینکه این موضوع چه معنایی برای همکاری امنیتی ما دارد، مسلماً مهمترین سؤال است. این ارزیابی من را تأیید میکند که ما در اروپا و همینطور در آلمان باید از نظر سیاستهای امنیتی بسیار مستقلتر از ایالات متحده عمل کنیم.»
مرتس که بر ضرورت کاهش وابستگی امنیتی اروپا به امریکا تأکید دارد، از سرسختترین مخالفان طرح صلح ترامپ درباره اوکراین به شمار میرود. حتی برخی منابع والاستریتژورنال گفتهاند او از ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین خواسته است این طرح را نپذیرد؛ اقدامی که خشم ترامپ را برانگیخته و او را واداشته تا در سخنان اخیرش اروپاییها را مورد حمله لفظی قرار دهد. ترامپ با بیان اینکه اروپاییها بدترین مسیر را انتخاب کردهاند، گفته که کشورهای این قاره تحت کنترل رهبران ضعیفی قرار دارند.
در چنین فضایی جنگ اوکراین که هدف اولیه آن تضعیف روسیه و تقویت موقعیت غرب در نظام بینالملل بود، پس از چهار سال نتیجهای معکوس برجای گذاشته و اکنون ائتلاف ناتو با شکافهای جدی مواجه شده است. تأکید فزاینده بر استقلال امنیتی اروپا از امریکا نیز ادامه همان روندی است که آلمان و فرانسه طی سالهای اخیر با طرح تشکیل «ناتوی اروپایی» پیگیری کردهاند، روندی که اکنون برای بسیاری از رهبران اروپا به یک ضرورت بدل شده است، چراکه آنان باور دارند در بزنگاههای حیاتی نمیتوانند به حمایت همهجانبه واشینگتن برای دفاع از امنیت خود اتکا کنند.
ضربالاجل ترامپ
این واقعیت بهویژه پس از تجربه جنگ اوکراین بیش از پیش برای رهبران اتحادیه اروپا روشن شده و آنان را به سمت یافتن راهحلهای پایدار برای تقویت دفاع جمعی در برابر تهدیدات روسیه سوق داده است. در همین چارچوب، ایجاد «کریدور تحرک نظامی» در کشورهای عضو بال شرقی ناتو نیز با هدف افزایش توان دفاعی اروپا و حرکت به سوی نوعی خودکفایی امنیتی طراحی و اجرا میشود. اختلاف بین واشینگتن و شرکای اروپایی که از چند سال پیش بروز کرده بود، اکنون در میدان اوکراین تعمیق شده است. اروپاییها بر این باورند که باید به هر شکل ممکن از اوکراین در برابر روسیه دفاع کرد و طرح صلح ترامپ را امتیازی بزرگ به مسکو میدانند که نه تنها مانع پیشروی رقیب سنتی نمیشود بلکه به روسیه امکان میدهد در آینده علیه سایر کشورهای اروپایی نیز دست به اقدام نظامی بزند. در مقابل، تیم ترامپ معتقد است ادامه جنگ به ضرر همه طرفهاست و نباید این بحران بیش از این طول بکشد.
از نگاه دولت ترامپ، طرح پیشنهادی او بهترین مسیر برای پایان دادن به جنگ است و در هر صورت باید امتیازات سرزمینی به مسکو داده شود. با این حال، مقامات کییف قاطعانه با هرگونه واگذاری اراضی به روسیه مخالفت میکنند، موضعی که عملاً مسیر دستیابی به توافق صلح را مسدود و اختلافات میان غربیها را تشدید کرده است. در همین چارچوب، «آندری ملنیک»، نماینده اوکراین در سازمان ملل سهشنبه شب در نشست شورای امنیت سازمان ملل خطاب به روسیه گفت: «زمین و حاکمیت ما فروشی نیست و ما در یک بازار کریسمس نیستیم.»
این درحالی است که روزنامه فایننشالتایمز دیروز گزارش داد دولت ترامپ برای اوکراین ضربالاجلی تعیین کرده تا پیش از کریسمس (۲۵ دسامبر) با طرح صلح پیشنهادی واشینگتن موافقت کند. ترامپ هشدار داده است در صورتی که این طرح پذیرفته نشود، کمکها به کییف متوقف خواهد شد. با وجود این تهدید، اوکراین قرار بود دیشب طرح صلح پیشنهادی خود را به واشینگتن ارائه دهد تا در صورت موافقت، مبنای رسیدن به صلح باشد.
طرح خروج از ناتو روی میز کنگره
همزمان با تلاشهای اروپا برای کاهش وابستگی امنیتی به ناتو و حرکت به سوی استقلال راهبردی، امریکا نیز به شکلی دیگر در مسیری قرار گرفته که به واگرایی از این ائتلاف نظامی میانجامد. توماس مَسی، نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان امریکا روز چهارشنبه اعلام کرد طرحی را برای خروج واشینگتن از ناتو ارائه کرده است. به گزارش الجزیره، این نماینده امریکا با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی «ایکس»، ناتو را «یادگار دوران جنگ سرد» عنوان کرد و گفت: «باید از ناتو خارج شویم و این هزینهها را صرف دفاع از کشور خود کنیم، نه کشورهای سوسیالیستی». به گفته این عضو مجلس نمایندگان، متن طرح برای لغو عضویت امریکا در پیمان آتلانتیک شمالی تقدیم کنگره شده است. در این طرح، تأکید شده که کشورهای اروپایی عضو ناتو توان اقتصادی و نظامی لازم برای دفاع از خود را دارند و با وجود از دست رفتن کارکردهای گذشته این ائتلاف، روند گسترش آن از سال ۱۹۹۹ ادامه یافته است. سند مذکور همچنین تصریح میکند که ناتو، دیگر با علایق امریکا در حوزه امنیت ملی همخوانی ندارد. هنوز، روشن نیست این طرح چه زمانی در مجلس نمایندگان بررسی خواهد شد زیرا ابتدا باید در کمیتههای تخصصی ارزیابی شود.
ترامپ از زمان دوره اول ریاستجمهوری خود بارها تأکید کرده که اروپاییها بیش از امریکا از مزایای ناتو بهرهمند شدهاند و اگر میخواهند در چارچوبهای امنیتی این ائتلاف باقی بمانند، باید سهم مالی بیشتری بپردازند. هرچند این فشارها در سالهای گذشته تا حدی برای او نتیجهبخش بوده، اما مواضع اخیر دولتمردان واشینگتن نشان میدهد امریکا از وضعیت کنونی رضایت چندانی ندارد و حتی احتمال میرود طرح خروج از ناتو در آینده بهطور جدی مطرح و پیگیری شود.
